Mürekkep ve Kimyasal Temelleri
Baskı mürekkepleri, font suyu, yıkama solventi ve diğer kimyasalların pratik kullanım rehberi. Teknik dilden uzak, günlük işlere odaklı bilgi.
Temel Mürekkep Türleri
En yaygın kullanılan baskı mürekkeplerinin özellikleri ve pratik ipuçları
Ofset Mürekkep (Yağ Bazlı)
Litografik baskıda kullanılan, yağ bazlı geleneksel mürekkep türü
Oksidasyonla kuruma (havadaki oksijenle reaksiyon)
4-24 saat (kağıt tipine göre)
Pratik İpuçları:
- ▸Baskı sırasında font suyu ile dengelenir
- ▸Kuşe kağıtta hızlı kurur (4-6 saat), hamurda yavaş (12-24 saat)
- ▸Çok kalın sürülürse kuruma uzar ve set-off riski artar
UV Mürekkep
Ultraviyole (UV) ışık ile anında polimerize olarak kuruyan mürekkep
UV lamba ile anlık kuruma (fotopolimerizasyon)
0.1-0.5 saniye (lamba altında)
Pratik İpuçları:
- ▸Işık görmeden kurumaz, açık ambalajda uzun süre saklanabilir
- ▸Çok parlak ve dayanıklı yüzey sağlar
- ▸Yapışkanlık (tack) ayarı kritik, özellikle ince kağıtlarda
- ▸Non-porous yüzeylere mükemmel aderans
Su Bazlı Mürekkep
Su ve akrilik reçine bazlı, çevre dostu mürekkep
Buharlaşma ile kuruma
2-10 dakika (sıcaklık/nem'e bağlı)
Pratik İpuçları:
- ▸Nem oranı yüksek ortamlarda kuruma yavaşlar
- ▸VOC emisyonu çok düşük, çevre dostu
- ▸Gıda ambalajı için FDA onaylı versiyonlar mevcut
- ▸Yıkama çok kolay, suda çözünür
Solvent Bazlı Mürekkep
Organik çözücü içeren, hızlı buharlaşan mürekkep
Çözücünün buharlaşması ile kuruma
5-30 saniye
Pratik İpuçları:
- ▸Çok hızlı kurur, dolayısıyla nozul tıkanması riski yüksek
- ▸UV'ye ve hava koşullarına dayanıklı
- ▸İyi havalandırma zorunlu, patlayıcı olabilir
- ▸Kokusu vardır, kapalı alanlarda kullanımı sınırlı
Yardımcı Kimyasallar
Baskı sürecinde kullanılan temel kimyasallar ve doğru kullanım ipuçları
Font Suyu (Fountain Solution / Nemlendirme Suyu)
Ofset baskıda mürekkep almayan alanları nemlendirir ve mürekkep-su dengesini sağlar
Su + Asit (pH tamponu) + İzopropil alkol/İPA (yüzey gerilimi düşürücü) + Gum arabic
4.8 - 5.5
Konsantre: %3-5 oranında suyla karıştırılır
Pratik İpuçları:
- ✓pH çok düşükse (asidik): Baskı plakalarını aşındırır
- ✓pH çok yüksekse (bazik): Mürekkep emülsiyonlaşır, renk soluklaşır
- ✓Sıcaklık 10-15°C idealdir, sıcak suda köpürme artar
- ✓İPA oranı %8-12 aralığında tutulmalı (yüksek oranda VOC emisyonu)
Mürekkep Yıkama Solventi (Washup Solution)
Baskı bitiminde silindirler ve blanketten mürekkebi temizler
Mineral yağ veya bitkisel yağ bazlı çözücüler + deterjan
- • Petrol bazlı (hızlı, agresif)
- • Bitkisel bazlı (yavaş, çevre dostu)
Direkt kullanım, seyreltme gerektirmez
Pratik İpuçları:
- ✓Az miktarda kullanın, fazla solvent blanket yüzeyini aşındırır
- ✓Temizlik bezleri mutlaka lif bırakmayan türde olmalı
- ✓Yıkama sonrası blanket üzerinde ince bir film kalmalı
- ✓Bitkisel bazlı daha güvenli ama kuruma süresi uzun
Plaka İşleme Kimyasalları (Gum / Developer)
CTP veya film pozlama sonrası plakayı işleyerek görüntüyü ortaya çıkarır ve korur
Developer: Alkali çözeltiler | Gum: Arap zamkı (Gum arabic) + asit
- • Developer (görüntü ortaya çıkarma)
- • Gum (plaka koruma)
- • Finisher (tek banyolu)
Developer: Konsantre, %10-20 suyla seyreltilir | Gum: Hazır kullanım
Pratik İpuçları:
- ✓Developer sıcaklığı 20-25°C olmalı, soğukta işlem yavaşlar
- ✓Gum, plakayı oksidasyon ve mekanik hasardan korur
- ✓CTP plakaları kimyasalsız (processless) sistemlere geçiş yapıyor
- ✓Kullanılmış developer tehlikeli atıktır, lisanslı firmaya verilmeli
Püskürtme Tozu (Anti Set-Off Spray Powder)
Basılan kağıtların üst üste yığıldığında yapışmasını (set-off) önler
Mısır nişastası veya sentetik granüller (5-20 mikron)
Makine üzerindeki dozaj birimi ile otomatik ayarlanır
Pratik İpuçları:
- ✓Aşırı toz, baskıda mat görünüm ve leke oluşturabilir
- ✓Lak veya selofan sonrası kullanılmaz (yapışmayı engeller)
- ✓Vernik işleminden önce mutlaka silinmeli
- ✓Anti-statik özellikli tozlar kağıt yapışmasını azaltır
En Sık Yapılan Hatalar
Kimyasal kullanımında sıkça karşılaşılan yanlışlar ve çözümleri
Hata 1
UV Mürekkeple Ofset Font Suyu Kullanımı
Hata 2
Font Suyu pH Kontrolü Yapılmaması
Hata 3
Eski Plaka Yıkama Solventi ile Mürekkep Silindiri Temizleme
Hata 4
Yüksek Nem Ortamında Su Bazlı Mürekkep Kullanımı
İş Güvenliği ve MSDS Sayfaları
Kullandığınız kimyasalların detaylı güvenlik bilgisi için MSDS (Malzeme Güvenlik Bilgi Formu) sayfalarını mutlaka tedarikçinizden isteyin.